Maart 2022
PrEP-zorg: “Iedereen heeft recht op seksuele gezondheid”
GGD Gelderland-Zuid bood al PrEP-zorg aan een klein aantal mannen voordat de landelijke pilot in 2018 startte. Dat komt omdat Noëmi Nijsten-Pennings, arts seksuele gezondheid bij de SOA-poli van de GGD, deelneemt aan de landelijke lobby-werkgroep én haar manager het belang ervan inzag. PrEP was nieuw en had zich internationaal inmiddels bewezen. Huisartsen hebben niet altijd genoeg kennis, tijd of motivatie voor PrEP-zorg. Dat geldt niet voor de Nijmeegse huisarts Patrick Dielissen. Hij specialiseerde zich in seksuele gezondheid en helpt mannen die voor PrEP (nog) niet bij hun eigen huisarts terecht kunnen.
Huisartsen worden overladen met extra zorgvragen zonder dat daar financiële compensatie voor geregeld is.”
PrEP-zorg bestaat uit het preventief innemen van hiv-remmers om te voorkomen dat (voornamelijk) mannen die seks hebben met mannen tijdens seks besmet raken met hiv. In Nederland is in 2018 begonnen met een pilot van vijf jaar onder alle 25 GGD’en om in totaal 8500 mannen in PrEP-zorg te nemen. Noëmi: “In het buitenland waren er goede resultaten mee behaald. In Engeland en San Francisco was er zelfs een mooie afname van de hiv-epidemie te zien. Als publieke gezondheidsorganisatie is het onze taak om de hiv-epidemie te helpen indammen.”
Bijscholing voor huisartsen
Al snel bleken de 8500 landelijke plekken vanuit de pilot niet genoeg. Er ontstonden lange wachtlijsten in het land. Noëmi vond het belangrijk om de huisartsen erbij te betrekken en organiseerde een bijscholing in de regio. Ze wilde de huisartsen informeren over PrEP en peilen hoe ze tegenover PrEP-zorg staan: “Het is namelijk geen basistaak van huisartsen. Toch vond de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) dat zij moeten beschikken over basiskennis. We wisten namelijk dat mannen op de wachtlijst zouden gaan aankloppen bij hun huisarts.”
Recht op preventieve zorg
Patrick Dielissen is naast huisarts ook expert seksuele gezondheid in de regio. Patrick: “Er zijn verschillende redenen waarom huisartsen geen PrEP-zorg aanbieden. Huisartsen worden overladen met extra zorgvragen zonder dat daar financiële compensatie voor geregeld is. Daarnaast kan tijdgebrek een rol spelen. Of er kunnen principiële bezwaren zijn, zoals die er soms ook bij abortus of euthanasie zijn. Dat moeten we respecteren maar dan moet er wel een alternatief zijn voor de patiënt. Ik vind dat iedereen recht heeft op preventieve zorg.”
Nauwe samenwerking tussen huisartsen en GGD
Patrick heeft een PrEP-spreekuur voor mannen die niet bij hun eigen huisarts terecht kunnen of willen of die op de wachtlijst staan bij de GGD. Vanaf het begin werkt hij rondom PrEP-zorg nauw samen met de GGD. Naast doorverwijzingen of consultatie ondersteunen zij elkaar bij scholing en onderzoek. “Wij hebben een luxepositie omdat we hier een actieve huisarts seksuele gezondheid hebben. In andere regio’s is dat niet altijd het geval.” zegt Noëmi. Patrick beaamt dat: “Ik krijg regelmatig mensen uit Arnhem bijvoorbeeld. Ook eens iemand uit Emmen. Dan vraag je je af of er echt geen huisarts of GGD tussen Emmen en Nijmegen te vinden is die deze hulp biedt.” lacht hij.
Belemmering
Veel mannen zijn enorm opgelucht en blij met PrEP, vertelt Noëmi. “De angst is weg. Ze ondervonden veel belemmering en spanning na een hiv-test. Dat geldt zeker voor de oudere generatie die mensen verloren hebben. De angst dat een condoom scheurt is heel groot. Door PrEP kunnen zij weer genieten van seks. In Nederland zijn er jaarlijks nog 400 nieuwe besmettingen. Het Aidsfonds stelt als doel dat in 2030 geen nieuwe hiv-besmettingen meer voorkomen. Daar is een goede samenwerking tussen huisartsen en GGD voor nodig.”
Hoe verder?
De pilot loopt nog tot 2023. De evaluatie van de pilot moet uitwijzen of deze zorg thuishoort in het Nederlandse zorgaanbod. En zo ja, dan is het de vraag: waar dan? Noëmi: “We zullen slim en creatief moeten zijn. Bijvoorbeeld dat de GGD’en en huisartsen samenwerken in een gezamenlijke praktijk. Ook bijvoorbeeld commerciële klinieken kunnen een rol gaan spelen.” Patrick: “PrEP-zorg wegdenken is wat ons betreft in ieder geval geen optie meer.”
PrEP-zorg wegdenken is wat ons betreft in ieder geval geen optie meer.”
STRATEGISCHE THEMA’S
Informatiegestuurd werken aan maatschappelijke opdrachten
Adviseren over preventie en collectieve preventie verbinden met persoonsgerichte zorg
Versterken van samenwerking tussen zorg en veiligheid
Gezondheidsbescherming in de sociale en fysieke leefomgeving