November 2023
Voorzorg voor kwetsbare jonge moeders
In 2017 begon GGD Gelderland-Zuid als pilot met VoorZorg. VoorZorg is een intensief huisbezoek-programma. Verpleegkundigen bezoeken kwetsbare jonge vrouwen die zwanger zijn van hun eerste kindje. Met als doel dat deze kinderen gezond, veilig en kansrijk kunnen opgroeien en er een goede hechtingsrelatie tussen ouder(s) en kind tot stand komt. De huisbezoeken beginnen tijdens de laatste 3 maanden van de zwangerschap en eindigen als het kindje 2 jaar oud is.
Foto van links naar rechts: Lien, Aylien, Saskia en Stanley.
“Ik zeg vaak dat iedereen een Saskia zou moeten hebben die met je meekijkt.”
Ruim 30 vrouwen
GGD Voorzorg-verpleegkundige Saskia Rooijakkers bezocht de afgelopen jaren ruim 30 vrouwen. Zij krijgt de vrouwen door via verloskundigen, Veilig Thuis, het sociale wijkteam, het ROC, Pluryn of het RIBW. Gemeente Nijmegen financiert sinds enkele jaren structureel 8 trajecten per jaar. Dat betekent dat er nu meer jeugdgezondheidszorg collega’s in te zetten zijn voor VoorZorg. In andere gemeenten in het Rijk van Nijmegen wordt VoorZorg geleverd op aanvraag. Een van de moeders die Saskia de afgelopen periode begeleidde is Lien. Lien is moeder van Stanley (bijna 2 jaar) en Aylien (4 maanden). Het VoorZorg traject is ondertussen zo goed als afgerond en samen kijken ze terug op deze periode.
De zwangerschap van Lien
Lien vertelt: ‘Ik heb geen normale jeugd gehad. Ik ben misbruikt en mishandeld en heb in een internaat gezeten. De laatste jaren heb ik twee fijne begeleiders vanuit Pluryn. Toen ik zwanger was van Stanley, mijn oudste, maakte ik mij veel zorgen. Ik wilde graag een goede moeder worden. Maar als je zo’n jeugd hebt gehad als ik dan heb je nooit een voorbeeld gehad hoe een gezin hoort te zijn. Ik weet dat ouders die vroeger mishandeld zijn, dit vaak herhalen bij hun eigen kinderen. Mijn begeleider bij Pluryn vroeg of ik open zou staan voor VoorZorg. Ik was niet meteen enthousiast. Ik heb slechte ervaringen met Jeugdzorg en was bang dat ze mijn kindje zouden weghalen als ik het niet goed zou doen. Toch heb ik ingestemd met een kennismaking met Saskia. Tijdens die kennismaking heb ik direct aangegeven wat ik wel en niet wilde.’
Eerste contact met Lien
‘Ja’ zegt Saskia lachend: ‘Dat herinner ik mij nog goed. Je was heel duidelijk over de voorwaarden voor ons contact en waaraan ik moest voldoen. Dat vond ik fijn want vanuit VoorZorg sta ik naast jou en sluit ik aan bij wat jij als ouder wil bereiken.’ Lien: ‘Met Saskia voelde het meteen vertrouwd, ik kon alles tegen haar zeggen en ze snapte mijn humor. Dat is belangrijk, want iemand komt in jouw gezin en dan moet het wel klikken.’
Intensieve begeleiding
Saskia: ‘Vanuit VoorZorg kan ik ongeveer 40- 60 huisbezoeken afleggen. Het is een intensieve vorm van begeleiding. Omdat Lien fijne begeleiders bij Pluryn had konden we onze zorg goed afstemmen op elkaar, zodat ik mij volledig kon richten op het ouderschap. Naast de samenwerking met Pluryn hebben Lien ik ook samen de contacten met de kraamorganisatie, verloskundige en andere hulpverleners op elkaar afgestemd. Soms ben je als voorzorgverpleegkundige ook casemanager.' Lien: ‘Saskia staat naast mij als ouder. Ze denkt mee zodat het mij lukt met de kinderen. Ze kwam regelmatig langs. Vaak filmde ze terwijl ik Stanley eten gaf, met hem speelde of een boekje voorlas. Die beelden keken we dan samen terug. In mijn hoofd zat dat ik het niet goed genoeg deed met Stanley. Maar als ik de beelden zag, dan zag ik dat ik het wel goed deed. En dat gaf Saskia mij ook terug.’
Zelfvertrouwen
Lien: ‘Hierdoor kreeg ik steeds meer zelfvertrouwen. Naast de videobeelden terugkijken, dronken we samen vaak ook gewoon een kop thee. Dan bespraken we situaties die ik lastig vond. Bijvoorbeeld dat ik het moeilijk vond om boos te zijn op Stanley. Ik voelde mij daarna heel schuldig. Saskia zei dan Lien, boos zijn op je kind hoort erbij en is soms nodig. En die bevestiging, dat je hoort dat het niet bijzonder of verkeerd is dat je je zo voelt, dat gaf mij zoveel rust.' Saskia: ‘Lien had geen idee van wat ‘normaal’ is omdat ze zelf in haar jeugd geen ‘normaal’ heeft meegemaakt. Daarom durfde ze vaak ook niet te vertrouwen op haar intuïtie. Ze is hierin de afgelopen jaren echt gegroeid.'
Echt geholpen
Lien: ‘Ik ben door VoorZorg echt geholpen. Ik zeg vaak dat iedereen een Saskia zou moeten hebben die met je meekijkt. Er gebeurt zoveel als je een kind krijgt. Mijn partner en ik denken soms anders over de opvoeding en het gezin. We hebben hierover met Saskia erbij gesproken. Zij hielp ons naar elkaar luisteren en daardoor begrepen we elkaar ook beter. Saskia was er vooral voor mij. Maar doordat ik nu zoveel rustiger ben en vertrouw op mezelf heeft ze het hele gezin geholpen.’
Mooiste compliment
Saskia: ‘Lien heeft hard gewerkt en was soms heel streng voor zichzelf. Ik vind het knap dat het haar is gelukt om het patroon te doorbreken. Ze doet het hartstikke goed.’ Lien: ‘Dit is het mooiste compliment dat ik van Saskia heb gekregen want dit wilde ik zo graag bereiken.’ Saskia: ‘Ik heb laatst een film gemaakt van videobeelden van de afgelopen 2 jaar. Je ziet daar het zelfvertrouwen en de rust bij Lien toenemen nadat we verder in het traject komen.’ Lien: ‘Ik zag dat ook en daar ben ik trots op. De film eindigt met een foto van ons vieren. We zijn een echt gezin geworden.’
Meer informatie?
Op de website van GGD Gelderland-Zuid staat meer informatie over VoorZorg in de regio. Stuur voor vragen of het aanmelden van een zwangere vrouw een e-mail naar voorzorg@ggdgelderlandzuid.nl.
Dit verhaal is ook opgenomen in het online magazine kansrijke start 5 jaar: Maak het verschil.
“Soms ben je als voorzorgverpleegkundige ook casemanager.”
