10 september 2025
OKO-aanpak in gemeente West Betuwe
GGD Gelderland-Zuid wil werken volgens een informatiegestuurde aanpak, zodat adviezen betrouwbaar en goed onderbouwd zijn. Jil Dissel van gemeente West Betuwe en Brenda Huisinga en Ralf Hermsen van GGD Gelderland-Zuid vertellen hoe zij dit toepassen bij de OKO-aanpak. OKO staat voor Opgroeien in een Kansrijke Omgeving. Vanuit deze preventieaanpak wordt in de gemeente samengewerkt aan een positieve, gezonde en veilige leefomgeving voor jongeren.
Via de website ‘Gezondheid in cijfers’ is het mogelijk om data toegankelijk te presenteren.“Inzicht krijgen lukt alleen met goede data.”
Website Gezondheid in cijfers levert overzichtelijke data
Ralf Hermsen, onderzoeker bij GGD Gelderland-Zuid, vertelt over de taak van de GGD om de gezondheid van de inwoners in de regio te monitoren. “Dit gebeurt door iedere vier jaar gezondheidsonderzoeken te houden onder kinderen, jeugdigen, (jong)volwassenen en ouderen. Deze onderzoeken leveren een enorme hoeveelheid data op. Met de website ‘Gezondheid in cijfers’ is het mogelijk om deze data toegankelijk te presenteren voor iedereen die erin geïnteresseerd is. ‘Gezondheid in cijfers’ wordt iedere maand ruim 1200 keer bekeken. Als we nieuwe cijfers toevoegen zien we meteen een toename van het aantal bezoekers.”
Brenda Huisinga, Gezondheidsmakelaar Jeugd bij GGD Gelderland-Zuid geeft aan dat de website ‘Gezondheid in cijfers’ haar helpt in het werk als gezondheidsmakelaar. “Bijvoorbeeld hier in West Betuwe bespraken we cijfers rondom het gezondheidsonderzoek jeugd (2024) met de gemeente en met de middelbare school. Cijfers, zeker als ze duidelijk gepresenteerd worden, helpen om een goed gesprek met elkaar te voeren.”
Jil Dissel, beleidsadviseur maatschappelijke ontwikkeling bij gemeente West Betuwe geeft een aanvulling. “Cijfers zijn belangrijk voor ons om te weten hoe het gaat met de gezondheid van de inwoners in onze gemeente. Het geeft inzicht in waar wij aandacht aan moeten besteden. Cijfers over onze gemeente gepresenteerd op een overzichtelijke website zijn echt van meerwaarde voor ons als beleidsmakers.”
Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO)
Jil: “Binnen onze gemeente was er al een langere tijd de behoefte om te starten met de succesvolle OKO-aanpak. Want vanuit de GGD-jeugdmonitors blijkt al jarenlang dat het alcoholgebruik van onze jongeren hoog is. De jeugdmonitor 2024 bevestigde dit beeld opnieuw.”
Brenda: “OKO is een werkwijze voor gemeenten om jongeren gelukkiger en gezonder op te laten groeien. En om te voorkomen dat zij gaan drinken, roken, vapen of drugs gebruiken. Met de OKO-aanpak werk je als gemeente aan een positieve, gezonde en veilige leefomgeving voor jongeren.
OKO-aanpak in West Betuwe
Jil: “OKO is een meerjarenaanpak waarvoor je wel echt bewust moet kiezen. De cijfers hielpen het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad bij het nemen van de beslissing om met de aanpak te starten. Vanaf april 25 stelden we een kerngroep samen. Daarin zitten een projectleider, de GGD-gezondheidsmakelaars jeugd en school, een preventiewerker van IrisZorg en beleidsadviseurs van de gemeente. Vanuit deze kerngroep betrekken we zo veel mogelijk professionals, vrijwilligers en ouders. Want zij bevinden zich in de leefomgeving van de West Betuwse jongeren. Met deze groep gaan we in gesprek over de cijfers die komen uit de OKO-monitor. Deze monitor vindt eens per twee jaar plaats en is een aanvulling op de GGD-jeugdmonitor. De OKO-monitor wordt net als de GGD-jeugdmonitor door de GGD uitgezet op scholen.
Want vervolgt Jil: “Vanuit andere OKO-gemeenten weten we dat cijfers echt helpen bij het voeren van dit gesprek. En dat je op basis van data keuzes kunt maken op welke beschermende en risicofactoren we ons meer moeten richten. Bijvoorbeeld één van de beschermende factoren voor jongeren is tijd doorbrengen met ouders. Bij andere OKO-gemeenten blijkt uit de data dat de jongeren die aangeven dat ze weinig tijd met hun ouders doorbrengen hoger scoren in hun middelengebruik.”
Brenda: “Op basis van de data maken we dus met elkaar keuzes op welke beschermde en risicofactoren we gaan inzetten en wat we willen bereiken. De ideeën van de professionals, de vrijwilligers die met jongeren werken en van de ouders staan centraal. We maken met elkaar een plan en daarmee gaan we aan de slag. Over een jaar monitoren we opnieuw en herhaalt de cyclus zich.”
Ralf: “Met OKO werk je op een datagestuurde manier. Data zijn belangrijk om het gesprek aan te gaan en om het effect van de activiteiten te volgen. Daarom voeren we vanuit de GGD in opdracht van gemeente West Betuwe dus een extra tussentijdse OKO-monitor onder de jeugd uit.”
Data zijn belangrijk om het gesprek aan te gaan en om het effect van activiteiten te volgen.”
Tot slot
Jil: “Ik zou het mooi vinden als meer gemeenten in de regio met de OKO-aanpak zouden werken. Jongeren uit onze gemeente zitten immers in verschillende gemeenten op school.”
Ralf: “Vanuit de GGD geven we na iedere monitor een presentatie van de cijfers voor een gemeente. Ik heb gemerkt dat het echt meerwaarde heeft wanneer gemeenten hierbij ook professionals uitnodigen. Hoe diverser de groep is met wie je naar de cijfers kijkt, hoe meer je er mee kunt als gemeente. Eigenlijk is dit ook een soort mini OKO-aanpak.” “Vanzelfsprekend sluit de gezondheidsmakelaar vanuit de GGD daar ook bij aan”: besluit Brenda.
Over de website Gezondheid in Cijfers
De GGD onderzoekt de gezondheidssituatie van inwoners uit de regio. We doen dat door elk jaar een andere leeftijdsgroep een vragenlijst te laten invullen. En dit elke 4 jaar te herhalen om zo trends in beeld te brengen. Ook maken we gebruik van de gegevens van de Jeugdgezondheidszorg, het CBS en ons eigen inwonerspanel. Gemeenten gebruiken deze cijfers voor het ontwikkelen van gezondheidsbeleid, gezonde voorzieningen en activiteiten.
